Arcydzięgiel to wyjątkowe zioło należące do rodziny baldaszkowatych (Apiaceae), znane z szerokiego spektrum zastosowań, zarówno kulinarnych, jak i leczniczych. Surowcem handlowym są m.in. nasiona, które wykorzystuje się w przetwórstwie spożywczym, zielarskim i kosmetycznym. Roślina ta ceniona jest przede wszystkim za swoje działanie wspierające układ trawienny, a także właściwości uspokajające i wykrztuśne.
Właściwości arcydzięgla
Tak zwane anielskie ziele, czyli arcydzięgiel to roślina dwuletnia. Jej nasiona są owalne i niedużych rozmiarów, jednak oferują wiele możliwości ze względu na swój bogaty skład. Zawierają one liczne substancje czynne odpowiedzialne za lecznicze właściwości, w tym związki o działaniu antybakteryjnym i aromatyzującym, jak i kumaryny wykazujące właściwości uspokajające. W ich strukturze zawarte są też substancje o działaniu przeciwzapalnym i antyseptycznym.
Co więcej, specyfiką tychże nasion jest ich intensywny, korzenny zapach, który pozwala na ich zastosowanie zarówno w przemyśle kosmetycznym, jak i spożywczym. Dodatkowo znajdujące się w nich kwasy wspierają procesy trawienne i oczyszczające.
Wartości odżywcze nasion arcydzięgla
100 gramów nasion arcydzięgla zawiera ponad 360 kcal. Wpływa na to spora zawartość węglowodanów oraz tłuszczów. Uśrednione wartości odżywcze zostały przedstawione w poniższej tabeli.
| Składnik nasion | Wartość |
| Białko | 15 g |
| Węglowodany | 60 g |
| Tłuszcze | 10 g |
| Błonnik | 12 g |
Arcydzięgiel – zastosowanie nasion w przetwórstwie
W przemyśle spożywczym nasiona arcydzięgla znajdują zastosowanie jako naturalny aromat, nadający potrawom i napojom wyrazisty, korzenny posmak. Od stuleci ludzie wykorzystują je do aromatyzowania alkoholi, zwłaszcza piw, likierów i nalewek. Dodatek zmielonych nasion wzbogaca również smak zup, dań rybnych, owoców morza i sałatek. W krajach skandynawskich i anglosaskich arcydzięgiel bywa stosowany podobnie jak anyż czy koper włoski do nadawania napojom i potrawom niepowtarzalnego charakteru.
Zielarze najczęściej stosują ten surowiec w formie naparów, odwarów, nalewek oraz olejków eterycznych, które przygotowują z nasion i korzenia. Roślina działa rozgrzewająco, przeciwskurczowo, uspokajająco i antyseptycznie. Dlatego specjaliści polecają ją przy problemach trawiennych, kolkach, wzdęciach, braku apetytu oraz dolegliwościach nerwowych, takich jak napięcie, bezsenność czy depresja.
Arcydzięgiel litwor pobudza wydzielanie soków trawiennych, śliny i enzymów, co czyni go szczególnie wartościowym w leczeniu niestrawności, bólów brzucha oraz zaparć. Działa także moczopędnie, wykrztuśnie i wspiera układ odpornościowy. Z tego względu jest znanym i cenionym składnikiem wielu suplementów. W kosmetyce zaś produkt znajduje zastosowanie w artykułach do pielęgnacji skóry i włosów, szczególnie w szamponach przeciwłupieżowych oraz tonikach ziołowych o działaniu łagodzącym.